परिचय
महाराष्ट्र शासनाने २४ डिसेंबर १९७० रोजी विमुक्त जाती आणि भटक्या जमाती (VJNT) विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीसाठी **पोस्ट-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना** सुरू केली. ही योजना सामाजिक न्याय आणि विशेष सहाय्य विभागांतर्गत कार्यरत आहे आणि VJNT समुदायातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे. या लेखात आपण या योजनेची उद्दिष्टे, लाभ, पात्रता, अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रांबद्दल सविस्तर माहिती सोप्या मराठी भाषेत जाणून घेणार आहोत.
योजनेची उद्दिष्टे
या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट खालीलप्रमाणे आहे:
1. **शिक्षणाला प्रोत्साहन**: VJNT विद्यार्थ्यांना पोस्ट-मॅट्रिक स्तरावरील शिक्षण घेण्यासाठी प्रेरणा देणे.
2. **आर्थिक सहाय्य**: शिक्षणासाठी लागणारा आर्थिक भार कमी करणे.
3. **शिक्षणाची आवड**: उच्च शिक्षणाची गोडी निर्माण करून विद्यार्थ्यांचा आत्मविश्वास वाढवणे.
4. **सामाजिक समावेशन**: समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सामील होण्याची संधी उपलब्ध करणे.
योजनेचे लाभ
ही योजना VJNT विद्यार्थ्यांना खालील लाभ प्रदान करते:
– **ट्यूशन फी आणि परीक्षा फी**: शासन मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना १००% ट्यूशन फी आणि परीक्षा फी मिळते.
– **निर्वाह भत्ता**: विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासक्रमाच्या गटानुसार दरमहा निर्वाह भत्ता दिला जातो. याचे वर्गीकरण खालीलप्रमाणे आहे:
– **गट A**: होस्टेलर्ससाठी ₹४२५/- आणि डे स्कॉलर्ससाठी ₹१९०/- प्रति महिना.
– **गट B**: होस्टेलर्ससाठी ₹२९०/- आणि डे स्कॉलर्ससाठी ₹१९०/- प्रति महिना.
– **गट C**: होस्टेलर्ससाठी ₹२९०/- आणि डे स्कॉलर्ससाठी ₹१९०/- प्रति महिना.
– **गट D**: होस्टेलर्ससाठी ₹२३०/- आणि डे स्कॉलर्ससाठी ₹१२०/- प्रति महिना.
– **गट E**: होस्टेलर्ससाठी ₹१५०/- आणि डे स्कॉलर्ससाठी ₹९०/- प्रति महिना.
– **विशेष तरतूद**: सरकारी वसतिगृहात राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांना होस्टेलर्ससाठी निर्धारित भत्त्याच्या १/३ रक्कम मिळते.
– **B.Ed आणि D.Ed**: या अभ्यासक्रमांसाठी देखील १००% लाभ लागू आहेत.
पात्रता निकष
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
1. **जात**: अर्जदार VJNT (विमुक्त जाती आणि भटक्या जमाती) प्रवर्गातील असावा.
2. **रहिवासी**: अर्जदार महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा.
3. **उत्पन्न मर्यादा**: पालकांचे वार्षिक उत्पन्न ₹१.५० लाख किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
4. **शिक्षण**: अर्जदाराने शासन मान्यताप्राप्त शैक्षणिक संस्थेत पोस्ट-मॅट्रिक अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेतला असावा.
अर्ज प्रक्रिया
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांना खालील पायऱ्या फॉलो कराव्या लागतील:
1. **ऑनलाइन पोर्टल**: [महाडीबीटी पोर्टल](https://mahadbtmahait.gov.in/) वर जा.
2. **नोंदणी**: नवीन वापरकर्त्यांनी स्वतःची नोंदणी करावी आणि लॉगिन आयडी तयार करावा.
3. **अर्ज भरणे**: आवश्यक माहिती आणि कागदपत्रे अपलोड करून अर्ज भरा.
4. **सादर करणे**: अर्ज ऑनलाइन सबमिट करा आणि पावती जतन करा.
आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज करताना खालील कागदपत्रे अपलोड करणे आवश्यक आहे:
– **जात प्रमाणपत्र**: VJNT प्रवर्गाचा पुरावा.
– **उत्पन्न प्रमाणपत्र**: पालकांचे वार्षिक उत्पन्न दर्शवणारा दस्तऐवज.
– **मागील परीक्षेचे गुणपत्रक**: शैक्षणिक पात्रता दर्शवण्यासाठी.
– **शाळा सोडल्याचा दाखला**: मागील शिक्षणाचा पुरावा.
– **बँक खाते तपशील**: शिष्यवृत्तीची रक्कम जमा करण्यासाठी.
– **आधार कार्ड**: ओळखीचा पुरावा म्हणून.
योजनेचा प्रभाव
ही योजना VJNT विद्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी अत्यंत प्रभावी ठरली आहे. आर्थिक सहाय्यामुळे अनेक विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेणे शक्य झाले आहे, ज्यामुळे त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत झाली आहे. ही योजना सामाजिक समानता आणि शैक्षणिक सशक्तीकरणाला प्रोत्साहन देते.
निष्कर्ष
महाराष्ट्रातील **पोस्ट-मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना** ही VJNT विद्यार्थ्यांसाठी एक वरदान आहे. ही योजना त्यांना शिक्षणाच्या संधी उपलब्ध करून देते आणि समाजात सन्मानाने जगण्याची प्रेरणा देते. जर तुम्ही किंवा तुमच्या ओळखीतील कोणी या योजनेच्या पात्रतेत बसत असेल, तर आजच [महाडीबीटी पोर्टल](https://mahadbtmahait.gov.in/) वर अर्ज करा आणि या योजनेचा लाभ घ्या.
वरील दिलेला फॉर्म जर तुम्हाला आमच्या कडून भरून घ्यायचा असेल तर खाली दिलेल्या नंबर वर कॉल करा व तुमचे डॉक्युमेंट व्हाट्सअप वर शेअर करा.
मोबाइल नंबर:- 9075192561
WhatsApp Number:- 9075192561
